Ciąża u psa, ta zaplanowana, świadomie dopuszczona to źródło pełnych dni oczekiwań i ekscytacji, ale też niewiadomych. Również niezaplanowana ciąża może nam przysporzyć sporo zmartwień – w końcu nie byliśmy na to przygotowani, nie wiemy do końca jak postępować z przyszłą psią mamą, a czasami same wykrycie ciąży nie jest oczywistą sprawą, skoro nie wiemy czego szukać. Organizm suczki musi przez te 2 miesiące całkowicie przeorganizować się, aby pomieścić nierzadko całą gromadkę szczeniąt w swoim brzuszku.

Należy wspomnieć, że w czasach szerzenia się bezdomności psów i przeładowania schronisk, rozmnażanie psów w typie rasy bądź kundelków nie jest wskazane. Tysiące bezdomnych zwierząt czeka na dom za kratami, dlatego planowaniem miotów i dopuszczaniem do rozrodu powinni zajmować się jedynie zarejestrowani hodowcy. Świadome dopuszczanie suczek bez odpowiednich papierów to jedynie potęgowanie problemu psiaków, które nie mają domu, dlatego z etycznego punktu widzenia nie powinniśmy celowo zapładniać kundelków, pomimo tego, że polskie prawo tego nie zabrania. Zakazana jest jedynie sprzedaż psów niezrzeszonych w związkach kynologicznych.

Dojrzałość płciowa

Suczki dojrzewają w różnym czasie. Przeważnie te mniejszych ras wcześniej, natomiast psy ras dużych dojrzewają do 18-24 miesiąca. Rozwój kośćca, mięśni i nabranie odpowiedniej masy ciała zabiera im znacznie więcej czasu, dlatego również gotowość na rozwinięcie ciąży i urodzenie szczeniąt przesuwa się w czasie u takich suczek. Wraz z dłuższym rozwojem, pierwsza cieczka również pojawia się później niż u piesków raz miniaturowych. Te mniejsze mogą dostać ruję w 5-6 miesiącu, natomiast rasy olbrzymie nawet w wieku 18 miesięcy. Aby zapewnić suczce bezpieczną ciążę i poród, powinniśmy poczekać, aż jej ciało w pełni się rozwinie, tak aby i przyszła mama i szczenięta nie ucierpiały. Przedwczesna ciąża może skutkować poronieniami, utrudnieniami w porodzie, a nawet śmiercią suczki czy szczeniąt. Ich miednica nie jest odpowiednio ukształtowana, a drobne ciałko suczki może mieć problem z odżywieniem całego miotu szczeniąt rozwijającego się w niej. Po porodzie młoda, niedoświadczona i jeszcze niedojrzała psychicznie mama może nie mieć wykształconego instynktu macierzyńskiego i odrzucić szczenięta. Dodatkowo, płody mogą być za duże w stosunku do wąskiej miednicy matki i zaklinować się w kanale rodnym.

Ciąża u psa – jak rozpoznać

Jakie są pierwsze objawy ciąży u psa. Oczywiście, jeśli właściciele spodziewają się szczeniaków i wyczekują na pierwsze symptomy ciąży, będą uważniej zwracać uwagę na zachowanie oraz fizyczne zmiany w ciele pieska. Jeśli natomiast ciąża u psa jest niespodzianką, często właściciele orientują się w połowie ciąży, a nierzadko dopiero gdy zacznie się akcja porodowa!

Niezależnie od tego, czy ciąża była zaplanowana czy nie, w pierwszym trymestrze ciąży nie jesteśmy w stanie ocenić czy pies spodziewa się szczeniąt. Objawy są dość niespecyficzne – pies może wykazywać delikatne zmęczenie, nieznacznie stracić apetyt. Na tym etapie brzuch jeszcze nie jest powiększony. Dopiero w drugim trymestrze się zaokrągla, występują również wymioty, ale nie jest to regułą. W trzecim trymestrze suczka znacznie nabiera masy, ma zwiększony apetyt, powłoki brzuszne są napięte a brzuch widocznie powiększony. Niedługo przed porodem obrzmiewają i powiększają się również gruczoły mlekowe.

Ile trwa ciąża u psa?

Najczęstsze pytanie niedoświadczonych opiekunów  dotyczy długości trwania ciąży u psa. Ile więc trwa ciąża u psa? Zaskakujące może być to, że niezależnie od wielkości i rasy, ciąża trwa tyle samo u psich mam – od 58 do 63 dni, czyli około 2 miesiące. Oznacza to, że mała chihuahua będzie miała tyle samo czasu na rozwinięcie się w macicy, co szczenię wielkiego doga niemieckiego czy bernardyna.

Badania wykrywające ciążę u psa

• Badania z krwi – oznaczając poziom relaksyny (wydzielanej przez łożysko od trzeciego tygodnia) możemy ocenić czy pies jest w ciąży
• Badanie palpacyjne jamy brzusznej – możliwe wyczucie płodów w dniach od 15 do 35 dnia. Powinno być wykonane przez lekarza weterynarii, ponieważ zbyt mocny ucisk może spowodować uszkodzenie płodów
• Badanie USG – wykonywane od 21 dnia. Jest bezpiecznym badaniem i najczęstszą metodą wykonywaną w celu potwierdzenia ciąży u psa. Niestety przy ciąży mnogiej często nie jest możliwe określenie liczby płodów. Możliwa jest jednak ocena żywotności niektórych z nich oraz sprawdzenia przepływu krwi w sercu.
• Badanie RTG – wykonywane od 45 dnia ciąży, gdy kościec płodów odpowiednio się wysyci i będzie widoczny na zdjęciu rentgenowskim. Ta metoda nie jest wstanie nam powiedzieć czy szczenięta żyją, natomiast jest niezawodna, jeśli chcemy dowiedzieć się ile szczeniąt powinniśmy spodziewać się przy porodzie. Po przeliczeniu czaszek bądź kręgosłupów dostajemy informację ile szczeniąt powinno się urodzić. Podczas rozwiązania będziemy wiedzieć, czy któreś szczenię nie zaklinowało się w drogach rodnych. Jeśli urodzonych szczeniąt będzie za mało w porównaniu z przeliczonymi na zdjęciu RTG, będziemy wiedzieć że należy zwrócić się do lekarza weterynarii po pomoc.

Ile szczeniąt będzie w miocie?

Ilości szczeniaków nie da się zaplanować. Możemy jedynie ocenić w trakcie ciąży ile płodów jest w macicy. Statystycznie psy ras mniejszych posiadają mniej liczne mioty. Zazwyczaj są to 2 – 5 szczeniąt. Duże psy mogą rodzić nawet kilkanaście osobników. Na liczebność miotu wpływają również czynniki takie jak: stan odżywienia i zdrowia suki, uwarunkowania genetyczne obu rodziców, a także wiek.

Ciąża u psa tydzień po tygodniu

Mieszkając z naszym czworonożnym przyjacielem, możemy obserwować ciążę u psa dzień po dniu, zwracając uwagę na najmniejsze szczegóły. Czego więc powinniśmy się spodziewać?

• W pierwszym tygodniu ciąży możemy zaobserwować wypływ z dróg rodnych, nie jest to jednak powód do niepokoju. Zarodek na tym etapie jest malutki, nie będą więc widoczne inne objawy, a zachowanie suczki również nie zmieni się znacznie. Jeśli jesteśmy świadomi, że doszło do zapłodnienia, powinniśmy uważać na podawanie preparatów przeciw pchłom czy innych leków. Niektóre substancje są teratogenne, czyli wpływające uszkadzająco na płód. Wszelkie takie preparaty powinny zostać skonsultowane z lekarzem.
• W drugim tygodniu zarodki wędrują do macicy jajowodami. Zachowanie suczki nadal w normie. Dieta nie powinna się zmienić.
• W trzecim tygodniu zarodki zagnieżdżają się w macicy, z której będą pozyskiwać substancje potrzebne do rozwoju. Suczka w tym tygodniu może wymiotować i być nieco drażliwa i zaniepokojona.
• W czwartym tygodniu zaczynają rozwijać się organy płodu – oczy, szkielet. W 24-25 dniu widoczne zaczyna być serce. W tym tygodniu zawiązuje się również łożysko. Może być widoczny klarowny wypływ z dróg rodnych.
• W piątym tygodniu płody osiągają 2,5-3 cm. Rozwijają się palce, pazurki i wąsy. Suka przybiera na wadze, a zapotrzebowanie na związki pokarmowe rosną dlatego powinniśmy zwiększyć dzienną dawkę pokarmową naszej psiej mamie o 10%.
• W szóstym tygodniu brzuch jest już widocznie powiększony, gruczoły mlekowe obrzękłe i grubsze.
• W siódmym tygodniu możemy zauważyć przerzedzenie sierści na brzuszku. W tym tygodniu można wykonać zdjęcie RTG by dowiedzieć się ile szczeniąt się spodziewać. Powiększona macica wypełniona gromadką łobuzów uciska na pęcherz, więc suczka może częściej oddawać mocz.
• W ósmym tygodniu powiększa się srom oraz gruczoły sutkowe, które produkują siarę – pierwsze, najbardziej odżywcze mleko potrzebne w pierwszych dniach życia szczeniąt. Suczka może być niespokojna, szukać gniazda – miejsca odpowiedniego do porodu.
• W dziewiątym tygodniu tuż przed porodem może wzrastać temperatura, a apetyt maleć.

Przygotowanie do porodu

Skoro wiemy już jakie są objawy i jak długo trwa ciąża u psa oraz jak zmienia się organizm mamy, możemy podjąć pierwsze kroki by przygotować dom na przyjęcie maluchów na świat.

Możemy pomóc suczce w wyborze gniazda, w którym nastąpi poród. Nie jesteśmy w stanie zmusić psa do wybrania miejsca, w którym się oszczeni, ponieważ dokona ona wyboru sama, w miejscu w którym czuje się bezpieczna i osłonięta. Dlatego możemy spróbować stworzyć takie warunki i zachęcać psa do odpoczywania w tym miejscu na kilka tygodniu przed porodem. Przed rozwiązaniem warto przygotować podkłady higieniczne, rękawiczki jednorazowe oraz skalpel (gdyby była konieczność przecinania pępowiny). Pieskom z dłuższą sierścią warto podciąć włosy w okolicach zadu i krocza, by nie plątały się między całym tym bałaganem podczas porodu.

Przebieg porodu

Poród zwykle trwa od 3 do 24 godzin. Zależy to od liczebności miotu, budowy i rozwinięcia suki oraz intensywności skurczów macicy. Fazy porodu można podzielić na etap rozwierania szyjki macicy, fazę wypierania płodów, fazę wypierania błon płodowych oraz fazę poporodową. Podczas porodu nie powinniśmy ingerować i przeszkadzać suczce, jeśli sama dobrze sobie radzi. Jeśli widzimy, że miot jest wyjątkowo duży, a suczka nie radzi sobie z tempem wydalania płodów, rozrywaniem ich worków płodowych i wylizywaniem, możemy jej przy tym pomóc osuszając szczenięta, usuwając wodę z pyszczka i delikatnie pocierając ręcznikiem, imitując ruchy języka matki, tak aby pobudzić pracę oddechową.

W przypadku małej ruchliwości szczeniąt powinniśmy je osuszyć zdecydowanym ruchem, aby usunąć resztkę płynu z układu oddechowego. Na początku porodu dobrze jest się zorientować czy w okolicy naszego domu otwarte są przychodnie weterynaryjne, gdybyśmy potrzebowali pomocy podczas porodu. W przypadku, gdy akcja porodowa ustanie (i nie wznowi się do 6 godzin), a wiemy na podstawie RTG, że nie wszystkie szczenięta się urodziły, powinniśmy się zgłosić się do lekarza weterynarii.

Ciąża urojona

Ciąża urojona to stan rozwijający się po cieczce, w którym przez wyrzut hormonów suczka ma wrażenie że jest w ciąży lub urodziła szczenięta. W tym czasie jej gruczoły mlekowe są powiększone (może nawet dojść do laktacji), buduje gniazdo, a zabawki traktuje jak szczenięta. Ma to podłoże jeszcze w wilczej naturze. W stadzie wilków rozmnaża się jedynie jedna para. Ruja wszystkich suk jest zsynchronizowana, ale jedynie główna samica jest zapładniana. Po dwóch miesiącach następuje poród, wówczas razem z matką „wilcze ciocie” rozwijają możliwość laktacji i opieki nad szczeniętami. Mają wysoko rozwinięty instynkt macierzyński i pomagają w opiece i wykarmieniu maluchów. Jeśli zauważymy takie objawy u naszego psa, powinniśmy zapewnić mu więcej ruchu, tak aby odwrócić uwagę suczki od męczących ją objawów. Stan ciąży urojonej powinien samodzielnie minąć po kilku dniach, jednak jeśli nie ustanie oraz gdy pojawi się laktacja, powinniśmy skonsultować się z lekarzem, aby wdrożyć leki pozwalające wyciszyć te objawy i zapobiec zapaleniu sutków.

Powinniśmy pamiętać, że celowe rozmnażanie psów bez wcześniejszej wiedzy i przygotowania się jest nieodpowiedzialne. Ryzykujemy wówczas życie suczki i maluchów, doprowadzając do zapłodnienia bez rejestracji hodowli szerzymy ogrom bezdomności. Jeśli jednak do ciąży dojdzie, powinniśmy wiedzieć jak przygotować siebie, dom oraz przyszłą mamę na przyjęcie maluchów tak, aby cały proces odbył się bezpiecznie.